Eιδικά στα αστικά κέντρα, τα ατυχήματα με μοτοσικλέτες είναι φαινόμενο συχνό. Με δεδομένο ότι οι πιθανότητες τραυματισμού του αναβάτη είναι πολλές, οφείλουμε να γνωρίζουμε κάποια βασικά πράγματα, προκειμένου να είμαστε σε θέση να βοηθήσουμε τον αναβάτη εφόσον χτυπήσει.
A. Ποιά είναι η ιεράρχηση προτεραιοτήτων στο σημείο του τροχαίου ;
Σκοπός σε κάθε ατύχημα είναι να παρασχεθεί η απαραίτητη ιατρική βοήθεια το συντομότερο δυνατόν κι αυτό μπορεί να γίνει ολοκληρωμένα μόνο στο νοσοκομείο. Γι αυτόν που προσπαθεί να προσφέρει βοήθεια στη σκηνή του τροχαίου («διασώστης») ο “εχθρός” είναι ο χρόνος, επομένως το γρηγορότερο δυνατόν πρέπει να ενημερώσει το ΕΚΑΒ και μετά να ακολουθήσει τον αλγόριθμο 166-DRΑΒC.
Η ιεράρχηση που ακολουθεί ο Διασώστης στη φροντίδα ενός τραυματισμένου αναβάτη περιγράφεται από τα ακρωνύμια 166-DRΑΒC όπου:
166 = ΕΚΑΒ, Danger = Κίνδυνος, Response = Ανταπόκριση, Airway = Αεροφόροι οδοί, Breathing = Αναπνοή, Circulation = Κυκλοφορία
1. 166- ΕΚΑΒ. Η πρώτη και ουσιαστικότερη ενέργεια κάποιου που καταφθάνει σε ένα σοβαρό ατύχημα μοτοσυκλέτας είναι η κλήση στο ΕΚΑΒ. Όσο κι αν είναι η πιό αυτονόητη κίνηση, το άγχος και η αγωνία οδηγούν συχνά στην καθυστερημένη χρήση του τηλεφώνου. Ακόμα και μερικά λεπτά μπορεί να είναι κρίσιμα για τη ζωή του τραυματισμένου αναβάτη. Επίσης θα πρέπει να αναφέρει στο ΕΚΑΒ κάθε χρήσιμη πληροφορία για το ατύχημα (πχ είδος ατυχήματος, κίνδυνος πυρκαγιάς, αν υπάρχουν εγκλωβισμένοι, τυχόν νεκροί και πόσοι τραυματίες κλπ) ώστε να αποφασίσουν πόσα ασθενοφόρα θα στείλουν, ή αν χρειάζεται επιπλέον βοήθεια από αστυνομία ή πυροσβεστική.
Μερικοί απλοί κανόνες στην επικοινωνία με το ΕΚΑΒ:
– Μείνετε όσο το δυνατόν περισσότερο ήρεμοι και μιλήστε με σταθερή φωνή
– Αφήστε τον εκπαιδευμένο γιατρό του ΕΚΑΒ να σας κάνει εκείνος τις ερωτήσεις που χρειάζεται. Ορισμένες απαντήσεις ίσως ζητηθεί να τις επαναλάβετε ώστε να βεβαιωθεί οτι τις έχει καταγράψει σωστά
-Δώστε με σαφήνεια τα ακριβή στοιχεία της τοποθεσίας που έγινε το ατύχημα, και επίσης αν υπάρχουν και πόσοι βαριά τραυματισμένοι.
– Μην τον καθυστερείτε με ερωτήσεις τύπου «πόσο σύντομα θάρθετε;» και με παρενέσεις όπως «βιαστείτε!» κλπ. Εκτός από αυτονόητες είναι και χρονοβόρες. Όσο πιο γρήγορα πάρει τις πληροφορίες που χρειάζεται τόσο πιο γρήγορα θα στείλει το ασθενοφόρο και τόσο πιο γρήγορα θα ασχοληθείτε με τον τραυματία σας.
– Μην κλείσετε πρώτοι το τηλέφωνο. Περιμένετε να σας πει ο γιατρός του ΕΚΑΒ οτι ολοκληρώθηκε η συνομιλία σας.
2. Πως αξιολογείται η σκηνή του τροχαίου ατυχήματος;;
Η ασφάλεια παραμένει πάντα πρωταρχικός στόχος, τόσο των ατόμων που προσφέρουν βοήθεια όσο και των θυμάτων. Θυμηθείτε οτι προσπαθούμε να βοηθήσουμε κι όχι να προσθέσουμε κι άλλα θύματα, άρα όλοι πρέπει να είναι πολύ σχολαστικοί στα θέματα ασφάλειας!!
- Danger – Κίνδυνος Ο διασώστης που καταφθάνει στη σκηνή του τροχαίου πρέπει να έχει την ψυχραιμία, πριν ακόμα ασχοληθεί με τους τραυματισμένους αναβάτες, να δει την γενική εικόνα και να αποκτήσει τον έλεγχο όλης της σκηνής του ατυχήματος. Συνήθως χρειάζεται μισό με ένα λεπτό για να δει τα απολύτως απαραίτητα: Τι συνέβη;Πόσοι είναι οι τραυματίες; Υπάρχει μήπως κάποιος τραυματίας ακόμα που δεν είναι ορατός σε πρώτη ματιά; Συγχρόνως με την ενημέρωση του ΕΚΑΒ και καθώς ελέγχει το σημείο του ατυχήματος πρέπει να προσπαθήσει να διακρίνει τυχόν κινδύνους για τον τραυματία, τον εαυτό του και όσους οδηγούς ακολουθούν. Έτσι ο διασώστης που θα φθάσει πρώτος στη σκηνή ενός ατυχήματος:
- Φροντίζει να σταματήσει σε σημείο που δεν διατρέχουν κίνδυνο ο ίδιος, οι τραυματίες και “ασφαλίζει” τη σκηνή του ατυχήματος.
- Δεν μετακινούμε τον τραυματία από το σημείο που βρίσκεται!!! Τον αφήνουμε εκεί που είναι εκτός αν η ζωή του διατρέχει κίνδυνο στο συγκεκριμένο σημείο!!
- Αν στο οδόστρωμα επομένως βρίσκονται ένας ή περισσότεροι τραυματίες ο Διασώστης φροντίζει (συνήθως με τη βοήθεια κι άλλων) να σταματήσει ή να τροποποιήσει την κυκλοφορία των οχημάτων στο σημείο του ατυχήματος ώστε να προστατευθούν οι τραυματίες. Αν και μόνο η αστυνομία και η πυροσβεστική νομιμοποιούνται να τροποποιήσουν την κυκλοφορία των οχημάτων στο σημείο ενός τροχαίου, πρέπει να κάνει οτι κρίνει απαραίτητο για την επιβίωση των τραυματισμένων.
- Επιπλέον ο διασώστης εκτιμά αν στη σκηνή του ατυχήματος υπάρχει κίνδυνος περαιτέρω τραυματισμού του αναβάτη από την πεσμένη μοτοσυκλέτα ή άλλα αντικείμενα.
- 3. Πως γίνεται η εκτίμηση του τραυματία;;Αμέσως μετά την ασφάλιση της σκηνής του ατυχήματος, στρέφουμε την προσοχή μας στον τραυματισμένο αναβάτη!!
Προσπαθεί να διευκρινήσει μερικά βασικά ερωτήματα που θα τον βοηθήσουν να εκτιμήσει τη βαρύτητα των κακώσεων και τον κίνδυνο που διατρέχει ο τραυματισμένος αναβάτης. - Σε κάθε σοβαρό τροχαίο, ειδικά αν ο τραυματισμένος αναβάτης δεν έχει συνείδηση, θεωρείται πολύ πιθανή η κάκωση στο κεφάλι και στη σπονδυλική στήλη (Παράρτημα 1). Θα πρέπει να αποφεύγουμε κάθε μετακίνηση του τραυματία ή αν κινδυνεύει να την περιορίζουμε στο απολύτως αναγκαίο βάζοντας τον τραυματία στην κατάλληλη θέση Ακόμα και οι τραυματίες που ισχυρίζονται οτι είναι καλά και μπορούν να βαδίσουν θα πρέπει να ενθαρρύνονται να μένουν ακίνητοι και να περιμένουν το ασθενοφόρο.
- Σαν γενική αρχή το κράνος δεν πρέπει να αφαιρείται σε αναβάτη που έχει συνείδηση και καλή αναπνοή. Ομως επιβάλλεται να αφαιρείται (κάτι που απαιτεί 2 άτομα και ειδική διαδικασία) στις περιπτώσεις όπου πρέπει να γίνει επειγόντως ανάνηψη και τεχνητή αναπνοή, όπως:
– αναβάτης χωρίς συνείδηση και αναπνοή
– αναβάτης που κάνει εμετούς
– αναβάτης με φραγμένη την αεροφόρο οδό
Οι επόμενες ενέργειες του αφορούν την διαπίστωση της βαρύτητας του τραυματισμού και είναι με τη σειρά: ο έλεγχος αν ο τραυματίας αποκρίνεται (έχει συνείδηση), αν έχει βατή αεροφόρο οδό (αναπνοή) και σφυγμό (κυκλοφορία αίματος). Από τα ευρήματα που θα προκύψουν θα εξαρτηθεί αν ο τραυματίας θα πρέπει να μετακινηθεί, ή αν θα του αφαιρεθεί το κράνος, σε ποιά θέση θα τοποθετηθεί το σώμα του, αν θα ξεκινήσει άμεσα η ανάνηψη με μαλαξεις και αναπνοές ή θα εστιάσουμε την προσοχή σε τυχόν άλλες κακώσεις πχ σταμάτημα αιμορραγίας κλπ.
Έτσι ο διασώστης ελέγχει με τη σειρά προτεραιότητας τα υπόλοιπα που περιλαμβάνει ο αλγόριθμος:
Response – Ανταπόκριση Είναι η διαδικασία που εκτιμάται αν ο τραυματίας έχει συνείδηση (κοινώς αν επικοινωνεί). Ο διασώστης πλησιάζει τον τραυματία και τον ρωτά “είσαι καλά; πως σε λένε;”, ή χτυπάει παλαμάκια κοντά στα αυτιά του, αν δεν αποκρίνεται τον σκουντάει ελαφρά στους ώμους. Είναι αυτονόητο οτι σε τραυματία που κινείται ή μιλάει παραλείπεται ο παραπάνω έλεγχος.
Airway – Αεροφόροι οδοί. Ακολουθεί ο έλεγχος της αναπνοής . Ο διασώστης εξετάζει αν υπάρχει αναπνοή με την ακοή και την αφή του. Πλησιάζοντας στο στόμα του τραυματία προσπαθεί να ακούσει αν υπάρχει αναπνοή, κοιτάει αν κινείται ο θώρακας ενώ τοποθετεί τα χέρια στο στήθος του για να νοιώσει τις αναπνευστικές κινήσεις. Αν δεν βλέπει το θώρακα να κινείται και δεν ακούει αναπνοή ή αν ο τραυματίας δεν έχει συνείδηση και έχει ενδείξεις οτι κάτι φράζει τους αεραγωγούς (δύσκολη ή σφυριχτή αναπνοή) τότε θα πρέπει να ελέγξει τη βατότητα του στοματοφάρυγγα και να αφαιρέσει ότι τον φράζει. Αν ο τραυματίας μιλάει με ευκολία ή κινείται ο έλεγχος αυτός παραλείπεται.
Circulation – Kυκλοφορία Είναι η διαδικασία όπου ο διασώστης εξετάζει αν ο τραυματισμένος αναβάτης έχει σφυγμό (αν δουλεύει η καρδιά του). Ο έλεγχος γίνεται βάζοντας το αυτί του πάνω στο στήθος στο μέρος της καρδιάς ή ψηλαφώντας με τα δάκτυλα αν υπάρχει σφυγμός στις καρωτίδες.Προφανώς σε τραυματίες που μιλούν ή κινούνται ή έχουν αναπνευστικές κινήσεις ο έλεγχος αυτός παραλείπεται.
Δ. Σε ποιές ενέργειες οδηγούν το διασώστη τα ευρήματα που προκύπτουν;;