Αύγουστος του 2014, Καλό Λιβάδι, Μύκονος. Εκατοντάδες Ελληνες και ξένοι τουρίστες απολαμβάνουν τη θερινή ραστώνη. Δυνατή μουσική και γέλια στην παραλία, τζετ σκι, windsurfing και ταχύπλοα στη θάλασσα, χαρούμενες παιδικές φωνές. Και ξαφνικά, σιωπή. Τέσσερα αγόρια πάνω σε tubes, ένα δυνατό κύμα, ένα αγόρι πεσμένο στη θάλασσα, ένας λάθος χειρισμός του οδηγού του σκάφους, ένας τραγικός θάνατος. Μιχαήλ Πασχαλάκης, ετών 10. Επίσημη αιτία θανάτου: «Χτυπήθηκε θανάσιμα από την προπέλα». Ομως υπάρχουν και οι ανεπίσημες: τα ελλιπή έως ανύπαρκτα μέτρα ασφαλείας, η ασυδοσία, τα κυκλώματα, οι ασυνείδητοι επιχειρηματίες, οι αρμόδιες κρατικές αρχές που αδιαφόρησαν. Μια μακρά, εγκληματική αλυσίδα λαθών και παραλείψεων.
Το πένθος μπορεί να λειτουργήσει με δύο τρόπους πάνω σου, αν έχεις χάσει ένα τόσο αγαπημένο σου πρόσωπο. Να σε μουδιάσει, να κουρνιάσεις σε μια γωνιά του καναπέ και να μην έχεις κουράγιο ούτε για να ανασάνεις. Δεν αποκλείεται όμως να συμβεί το αντίθετο: να σε αφυπνίσει, να σου δώσει τόση ορμή, που να νομίζεις ότι μπορείς να μετακινήσεις βουνά. Αυτό συνέβη στον Παναγιώτη Πασχαλάκη, πατέρα του Μιχαήλ. Η ανείπωτη οδύνη του μετουσιώθηκε σε δύναμη και αποφασιστικότητα. Δεν μπορούσε πια να μείνει με τα χέρια σταυρωμένα. Επρεπε κάτι να κάνει ώστε κανείς άλλος να μη βιώσει αυτόν τον πόνο. Ετσι, το καλοκαίρι του 2015 γεννήθηκε η κοινωνική, μη κερδοσκοπική πρωτοβουλία Safe Water Sports, με βασικό στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας πάνω σε θέματα που σχετίζονται με τις δραστηριότητες (αθλητικές και ψυχαγωγικές) στο νερό, με ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια και την πρόληψη των ατυχημάτων.
Το άλλοθι της «κακιάς στιγμής»
Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο 50.000 Ευρωπαίοι τραυματίζονται (κάποιοι πολύ σοβαρά) συμμετέχοντας σε θαλάσσια σπορ και σε δραστηριότητες με σκάφη. Κάθε μέρα, κάπου στον πλανήτη, δέκα άνθρωποι πνίγονται – οι δύο είναι παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών. «Δεν υπάρχει η “κακιά στιγμή”, αν και στη χώρα μας έχουμε την τάση σ’ αυτή να αποδίδουμε ό,τι δυσάρεστο συμβαίνει. Υπάρχουν οι προϋποθέσεις που τη δημιουργούν. Κι αυτές είναι έργο των ανθρώπων: που παρανομούν, που διαπλέκονται, που εγκληματούν, λέγοντας “Δεν βαριέσαι… Ο,τι κι αν συμβεί, εγώ θα πάω για ένα απλό πλημμέλημα και θα τη γλιτώσω”», λέει ο κ. Πασχαλάκης.
Τι ακριβώς έχει κάνει, όμως, το Safe Water Sports σε συνεργασία με το Λιμενικό Σώμα; Πολλά και σημαντικά. Κατ’ αρχάς, έχει καταγράψει όλες τις νόμιμες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο χώρο της εκμίσθωσης θαλάσσιων σπορ και μέσων αναψυχής στην Ελλάδα. Αλλά και όλες τις παραλίες που υποχρεούνται από το νόμο να έχουν ναυαγοσώστη. Εχει παραχωρήσει στο Λιμενικό Σώμα ειδικό λογισμικό για την οργάνωση και τον καλύτερο συντονισμό του αστυνομικού έργου του, δηλαδή του ελέγχου των επιχειρήσεων θαλάσσιων σπορ στην εφαρμογή των κανόνων ασφάλειας. «Ετσι, το κέντρο επιχειρήσεων του Λιμενικού ξέρει ανά πάσα στιγμή αν έχει ελεγχθεί μια επιχείρηση, πότε έγινε ο έλεγχος και τι αποτέλεσμα είχε. Και κανείς δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από την αμέλεια ενός δημοσίου υπαλλήλου ή έναν γνωστό που τον προστατεύει», τονίζει ο κ. Πασχαλάκης.
Επίσης, έχει δημιουργήσει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα -στην ιστοσελίδα www.safewatersports.gr αλλά και μέσω δωρεάν εφαρμογής για κινητό-, στην οποία έχουν αναρτηθεί όλες αυτές οι πολύτιμες πληροφορίες. Και όχι μόνο… Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η χαρτογράφηση περίπου 3.000 ελληνικών παραλιών, προσβάσιμων οδικώς. Πώς είναι μια παραλία; Ο χρήστης θα δει φωτογραφία της. Πώς θα πάει εκεί; Θα βρει το στίγμα της. Είναι βαθιά ή ρηχά τα νερά της; Εχει άμμο ή βότσαλα; Είναι δυνατή η πρόσβαση σε ΑμεΑ; Διαθέτει δημόσια ντους, καντίνα, ναυαγοσώστη, πάρκινγκ, καταδυτικές υπηρεσίες; Είναι εκτεθειμένη σε ανέμους και σε ποιους; Ολες οι απορίες του θα λυθούν, γιατί έχουν φροντίσει γι’ αυτό οι άνθρωποι του Safe Water Sports.
O πολίτης ως μοχλός αλλαγών
Ομως αυτή η σχέση είναι αμφίδρομη – τουλάχιστον πρέπει να είναι… «Από την πρώτη στιγμή, βασικό μέλημά μας ήταν να βάλουμε τον πολίτη στο κέντρο της πρωτοβουλίας. Να τον ενημερώσουμε και να τον ευαισθητοποιήσουμε, αλλά και να τον ενεργοποιήσουμε και να τον αναδείξουμε ως κινητήριο μοχλό στην τήρηση της νομιμότητας και σε μια αλλαγή νοοτροπίας που είναι πλέον μονόδρομος, αν θέλουμε να διορθωθούν κάποια πράγματα σε αυτόν τον τόπο», λέει ο Παναγιώτης Πασχαλάκης. Γιατί δεν χρησιμοποιεί την πλατφόρμα μόνο ως εργαλείο που θα τον βοηθήσει όποτε χρειαστεί βοήθεια. Εχει και τη δυνατότητα να διαμορφώσει ο ίδιος τα στοιχεία της, αξιολογώντας μια επιχείρηση (με 1-5 αστέρια), καταγράφοντας τα κακώς κείμενα, υποδεικνύοντας τους παρανομούντες. Σαν το ΤripAdvisor των ελληνικών θαλασσών δηλαδή! Κάθε σχόλιο μετράει: οι καλές επιχειρήσεις γίνονται καλύτερες και οι κακές βελτιώνονται.
«Ολες οι υπηρεσίες, ιδιωτικές ή δημόσιες, στο χώρο των αθλητικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων στο νερό πρέπει να έχουν τον πολίτη και την ασφάλειά του στο επίκεντρό τους. Εμείς, ως σωματείο, δραστηριοποιούμαστε μεταξύ της οικονομίας της αγοράς, του κράτους και των πολιτών. Το Safe Water Sports, στον ένα χρόνο της ύπαρξής του, συνεργάζεται αλλά ταυτόχρονα ελέγχει το κράτος και τον ιδιωτικό τομέα, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην ενίσχυση της λογοδοσίας και της διαφάνειας», τονίζει ο εμπνευστής της πρωτοβουλίας, που δεν είναι μόνος του σ’ αυτή την προσπάθεια.
Εκτός από τους πολύ στενούς του συνεργάτες, γύρω τους υπάρχουν, σε επάλληλους κύκλους, άνθρωποι που συμμερίζονται το ίδιο όραμα και προσφέρουν την εργασία τους -ή ό,τι άλλο καθένας μπορεί- εθελοντικά. Από τους πέντε Ολυμπονίκες που συμβάλλουν στην επικοινωνιακή προβολή της καμπάνιας (Νίκος Κακλαμανάκης, Χρήστος Αφρουδάκης, Αγγελική Καραπατάκη, Σοφία Παπαδοπούλου, Νικ Πλυτάς) μέχρι το Ιδρυμα Λάτση, που χρηματοδότησε τη δημιουργία ενός βίντεο το οποίο χρησιμοποιείται για την ενημέρωση των παιδιών (το Safe Water Sports πρόσφατα ξεκίνησε εκστρατεία ενημέρωσης και σε σχολεία, δημοτικά και γυμνάσια).
Πρόσφατα το Λιμενικό Σώμα, σε συνεργασία με το Safe Water Sports, έλαβε την έγκριση του υπουργείου Παιδείας ώστε από την επόμενη σχολική χρονιά να ξεκινήσει η πλήρης ανάπτυξη του προγράμματος «ΠΡΟΣΕΧΩ – ΜΑΘΑΙΝΩ – ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ», που έχει στόχο την ενημέρωση και εκπαίδευση των μαθητών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των σχολείων όλης της χώρας πάνω στους κανόνες ασφάλειας στη θάλασσα και στα θαλάσσια σπορ.
Σημαντική πρωτοβουλία είναι επίσης η εκπόνηση, σε συνεργασία με την TUV Austria Hellas, τον διεθνώς καταξιωμένο οίκο πιστοποίησης, ενός ιδιωτικού προτύπου για την ασφάλεια, κάτι σαν ISO, το οποίο θα αφορά στις επιχειρήσεις εκμίσθωσης θαλάσσιων σπορ και θα έχει φυσικά στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας των πολιτών για τις υπηρεσίες που προσφέρουν.
Και το κράτος; Στέκεται δίπλα τους σ’ αυτή την προσπάθεια; Ποιος ο ρόλος του μεσούσης της κρίσης; «Εκπλαγήκαμε ευχάριστα», λύνει την απορία μου ο Παναγιώτης Πασχαλάκης. «Οι άνθρωποι του Λιμενικού Σώματος που στο ξεκίνημά μας βρίσκονταν σε θέσεις-κλειδιά ευαισθητοποιήθηκαν και κινητοποιήθηκαν μεμιάς. Κι ας μη μας έχει συνηθίσει σε τέτοια ανακλαστικά η δημόσια διοίκηση. Μέχρι σήμερα, όχι μόνο δεν μας βλέπουν ανταγωνιστικά -θα μπορούσαν να πουν «ήρθατε εσείς να μας πείτε πώς θα κάνουμε τη δουλειά μας;»-, αλλά αντιμετωπίζουν το Safe Water Sports ως μια μοναδική ευκαιρία να κάνουν αυτό που και οι ίδιοι θέλουν, αλλά δεν έχουν τα μέσα, τη δύναμη, αν θέλετε».
Αυτό το καλοκαίρι, πριν εξορμήσετε στις παραλίες, θυμηθείτε την προτροπή του Safe Water Sports: «Ενημερώσου, έλεγξε, πρόσεξε, απόλαυσε». Το app που θα γίνει σύμμαχός σας για την ασφάλεια τη δική σας και των παιδιών σας είναι δωρεάν. Κατεβάστε το στο κινητό σας. Γιατί η γνώση είναι δύναμη…